TOTEM: een handig instrument om de milieuprestaties van gebouwen te verbeteren

TOTEM [Tool to Optimise the Total Environmental impact of Materials]  is een transparante, eenvoudige, digitale interface waarmee de Belgische bouwsector aan de slag kan om de milieu-impact van gebouwen te objectiveren en te verminderen. TOTEM is een uitgebreide wetenschappelijke tool die het resultaat is van een intensief samenwerkingsproject van de drie gewesten (de OVAM, Leefmilieu Brussel en de Service Public de Wallonie), in samenwerking met universiteiten en studiebureaus.

De impact van materialen op het milieu

De impact van gebouwelementen en bouwmaterialen op het leefmilieu en het klimaat wordt vaak onderschat. Studies wijzen nochtans uit dat ze verantwoordelijk zijn voor 10 tot 30 %  van de  totale  milieu-impact. Bij recente gebouwen met een laag energieverbruik kan het aandeel van de milieu-impact van de gebruikte materialen zelfs oplopen tot 50% of meer. Doorheen heel hun levenscyclus, van bij de ontginning van grondstoffen over het transport tot aan het afval- en recyclagebeheer hebben ze hun impact op het milieu en zijn er mogelijkheden om die impact te reduceren. Een reeks milieu-indicatoren brengt deze impact in kaart. De keuze van materialen bij de bouw of renovatie van gebouwen is daarom van groot belang voor de globale ecologische voetafdruk van gebouwen.

TOTEM werd gecreëerd om:

• de creativiteit van architecten en andere actoren in de bouwsector te stimuleren en projecten te realiseren die voldoen aan de milieu-eisen van morgen;
• de milieu-impact van gebouwelementen of gebouwen te evalueren op basis van een wetenschappelijke en neutrale methode, aangepast aan de eigenheid van de Belgische bouwmarkt;
• innovatie te stimuleren en ecodesign in bouwsystemen aan te moedigen.

Objectieve, transparante en evolutieve tool

TOTEM is een gebruikersvriendelijke interface die info over gebouwelementen en materialen ontsluit. TOTEM is objectief en transparant, zodat alle actoren uit de Belgische bouwsector (architecten, studiebureaus, aannemers, ontwikkelaars, publieke overheden, …) in staat zijn om de milieu-impact van gebouwen te identificeren en te beperken van bij het begin van de ontwerpfase.

TOTEM is ook een tool in constante evolutie: in oktober 2020 werd de tool gekoppeld aan de federale B-EPD databank (Environmental Product Declaration). Daarnaast is er nog de ambitie om op langere termijn gegevens uit de EPB-software in te laden en om circulaire bouwsystemen te modelleren en te evalueren.

TOTEM voorschrijven in overheidsopdrachten

In opdracht van de OVAM onderzochten WTCB en Bureau Bouwtechniek hoe Vlaamse overheden een voorbeeldrol kunnen vervullen als voorschrijver van TOTEM in bouwprojecten. Het resultaat is een praktische gids met richtlijnen, strategieën en stappen om het gebruik van TOTEM te integreren in uw opdracht. Deze gids kunt u hier downloaden. De gids werd ook toegelicht op een webinar, de presentatie vindt u hier.

www.totem-building.be